Discussiedossier: uitdagingen voor de hedendaagse historische cultuur
De maatschappelijke omgang met het verleden is een heet hangijzer, zo blijkt uit bijvoorbeeld de slavernij- en standbeeldendiscussies. De bestudering van de hedendaagse omgang met het verleden kent onder historici dan ook een groeiende belangstelling. Naar aanleiding van het emeritaat van prof. dr. Maria Grever, hoogleraar theorie en methoden van de geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, verschijnt in het eerste nummer van TvG het discussiedossier ‘Uitdagingen voor de hedendaagse historische cultuur’.
Het begrip historische cultuur verwijst in algemene zin naar de wijze waarop binnen samenlevingen met het verleden wordt omgegaan. Het begrip maakt een integrale studie van verschillende, en soms conflicterende, vormen van betekenisgeving aan het verledenmogelijk daar het zowel historische representaties, de mnemonische infrastructuur en geschiedopvattingen in relatie tot elkaar bestudeerd.
Het doel van het discussiedossier is tweeledig. Enerzijds nodigt het uit tot reflectie op de waarde van historische cultuur als analytisch raamwerk voor de studie voor maatschappelijke processen van historische betekenisgeving, anderzijds verkent het de uitdagingen die op dit moment gesteld zijn aan die bestudering, zoals digitalisering, kwantiteit en kwaliteit aan (des)informatie over het verleden, multiperspectiviteit en historische waarheid. Vanuit drie verschillende subdisciplines – de theorie van de geschiedenis, publieksgeschiedenis en de geschiedenisdidactiek – wordt op deze vragen gereflecteerd.
Na de inleiding door Robbert-Jan Adriaansen en Tina van der Vlies bespreekt Herman Paul de een toegenomen belangstelling voor historische cultuur binnen de geschiedfilosofie. In zijn bijdrage pleit hij voor meer balans tussen de conceptuele en empirische behandeling van concepten zoals ‘presentisme’ in geschiedtheoretische studies.
Marijke Huisman reflecteert (zelf-)kritisch op haar rol als academisch publiekshistoricus in een project over de Utrechtse boekwinkel Savannah Bay, een winkel gespecialiseerd in boeken op het gebied van genderstudies en homoseksualiteit. Ze maakt duidelijk welke moeilijkheden er komen kijken bij het bewaken van wetenschappelijke principes zoals neutraliteit, contextualisering en multiperspectiviteit binnen het kader van dergelijke publiekshistorische projecten.
Karel van Nieuwenhuyse en Tina van der Vlies bespreken hoe toegenomen diversiteit in het geschiedenisonderwijs de vraag wat het waard is om onderwezen te worden sterk problematiseert. Ze laten zien hoe digitalisering ‘traditionele’ leerprocessen beïnvloedt en roepen de vraag op in hoeverre leerlingen voorbereid zijn op een samenleving waarin nepnieuws en alternatieve feiten een steeds belangrijkere rol spelen.